Το μέλλον δεν περιμένει*

«Η μικρή χώρα που τα κατάφερε» είναι ο τίτλος του βιβλίου του πρώην πρωθυπουργού της Εσθονίας Μαρτ Λάαρ, στο οποίο περιγράφει πώς η πρώην κομμουνιστική Εσθονία κατάφερε να περάσει με ιδανικό τρόπο στην ελεύθερη οικονομία μετά από μια μικρή ενδιάμεση περίοδο κρατισμού και μεγάλης διαφθοράς. Με την συνεπή εφαρμογή μιας αμιγώς φιλελεύθερης πολιτικής η Εσθονία πέτυχε εκτός από τα εντυπωσιακά οικονομικά αποτελέσματα κι ένα ακόμη μνημειώδες κατόρθωμα, την ένταξη και πρωτοπορία της στον ψηφιακό κόσμο του 21ου αιώνα. 

Το ερώτημα που μας απασχολεί είναι εάν υπάρχει καιρός μια άλλη όχι τόσο μικρή όσο η Εσθονία χώρα, όπως η Ελλάδα, από παρίας στον τομέα των ψηφιακών δικτύων (26η μεταξύ 28 χωρών) να  μετεξελιχθεί σε χώρα τεχνολογικής πρωτοπορίας;

Είναι βέβαιο ότι η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση επιφυλάσσει ευχάριστες εκπλήξεις σε όσους ανταποκριθούν στα μηνύματά της. Για εκείνες τις χώρες που δεν θα τα καταφέρουν να ακολουθήσουν τις προκλήσεις της, η απόσταση διαρκώς θα μεγαλώνει από τις προηγμένες ψηφιακά χώρες σε τέτοιο βαθμό ώστε σε λίγα χρόνια θα έχουν ταξιδέψει πίσω στον χρόνο και η προσαρμογή γι’ αυτές θα φαντάζει αδύνατη.

Οι εφαρμογές της νέας τεχνολογίας δεν αφορούν μόνο ορισμένους τομείς της ζωής, αφορούν οτιδήποτε έχει να κάνει με την παρουσία του ανθρώπου στον πλανήτη Γη, την υγεία, την επικοινωνία, τις συναλλαγές, την οικονομία, από την αγροτική παραγωγή μέχρι τη ναυπηγική βιομηχανία, από την αλιεία μέχρι τη νανοτεχνολογία.

Με τεχνικά εμφυτεύματα, λ.χ., στο δέρμα μας (chipping), θα ελέγχονται οι λειτουργίες του οργανισμού και στο μέλλον θα μπορεί να αποτρέπονται καρδιακά ή εγκεφαλικά επεισόδια ή θα μπορούν να αποκαθίστανται βλάβες του χωρίς χειρουργική μέθοδο. Τέτοιου είδους εμφυτεύματα, χρησιμοποιώντας τις υπάρχουσες ασύρματες τεχνολογίες, είναι ήδη σε θέση να αντικαταστήσουν τα κλειδιά, τις πιστωτικές κάρτες κ.λπ. Με την νέα 5G τεχνολογία θα επιτευχθούν ακόμη καλύτερα αποτελέσματα. Οι 3D εκτυπωτές απειλούν τις τεράστιες βιομηχανικές μονάδες μεταφέροντας ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής στο σπίτι μας. 

Η μεγαλύτερη μάχη του ψηφιακού μετασχηματισμού θα δοθεί ασφαλώς στο πεδίο της εκπαίδευσης. Στη νέα ψηφιακή εποχή η μάθηση γίνεται ταχύτερη. Όσο πιο ποικιλόμορφο και αποκεντρωμένο είναι από τον έλεγχο του κράτους ένα εκπαιδευτικό σύστημα και όσο περισσότερο συνδυάζει το εκπαιδευτικό του πρόγραμμα με άτυπα μαθησιακά προγράμματα, τόσο μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα θα έχει και τόσο πιο εφικτή θα καθιστά την προσαρμογή στα νέα και διαρκώς μεταβαλλόμενα δεδομένα. Δεν είναι μακριά η εποχή που η πλειονότητα των μαθητών βασικής και μέσης εκπαίδευσης θα επιλέγει το εικονικό ψηφιακό σχολείο μέσω προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Ακόμη μεγαλύτερη θα είναι η συμμετοχή σε διαδικτυακά προγράμματα σπουδών των φοιτητών και στα προγράμματα διά βίου εκπαίδευσης των ενηλίκων. Περισσότερο κερδισμένοι από την εξέλιξη αυτή θα είναι ασφαλώς οι μαθητές που προέρχονται από οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες και οι εργαζόμενοι με χαμηλό μεν εισόδημα αλλά με μεγάλη όρεξη για μάθηση και βελτίωση των δεξιοτήτων τους.

Έχει κάποιο ρόλο το κράτος σε όλες αυτές τις εξελίξεις; Ασφαλώς μπορεί να ενθαρρύνει τον ιδιωτικό τομέα να επενδύσει στην εκπαιδευτική και ψηφιακή καινοτομία αίροντας τα πάσης φύσεως γραφειοκρατικά εμπόδια στις κερδοσκοπικές επενδύσεις. 

* Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο στις 7 Ιουνίου 2019.