Επισημάνσεις και σχόλια για την απόφαση του Eurogroup (9/4/2020)

1. Από το πρόγραμμα SURE θα αντλήσουμε περίπου 2 δισ.€ για τη στήριξη της απασχόλησης εργαζομένων σε επιχειρήσεις που πλήττονται.
2. Γύρω στα 4 δισ.€ θα πάρουμε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
3. 4 δισ.€ από τον ΕSM για αντιμετώπιση άμεσων και έμμεσων υγειονομικών αναγκών.
4. Σ΄αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα χρήματα που θα μπορέσουν σταδιακά να πάρουν οι τράπεζες από την ECB -στα πλαίσια του προγράμματος της Ποσοτικής Χαλάρωσης- για τη χρηματοδότηση της οικονομίας. Περίπου 14 δισ.€. 
5. Επιτρέπεται η αποδέσμευση περίπου 4,2 δισ.€ διαθεσίμων του κράτους που βρίσκονταν μέχρι σήμερα δεσμευμένα στις συστημικές τράπεζες για την αντιμετώπιση του αυξημένου κόστους δανεισμού τους. 
6. Η κυβέρνηση λογικά θα μειώσει και το «μαξιλάρι» για τα ποσά πέραν των 16 δισ.€ του ΕSM. 

Πρώτο σχόλιο: Νομίζω ότι πλησιάζει η ώρα να διαπραγματευτούμε με τους εταίρους μας και το ποσό των 16 δισ.€, το οποίο προϋποθέτει έγκριση του ESM. Υπενθυμίζω ότι τα χρήματα αυτά μας είχαν δοθεί ως δάνειο για την περίπτωση που δεν μπορούσαμε να βγούμε στις αγορές. Οι λόγοι σχεδόν εξέλιπαν -ειδικά μετά τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται από τις αποφάσεις της ECB-.

 
Δεύτερο σχόλιο: Πολύ σωστά απορρίφθηκε η ιδέα για το Ευρωομόλογο. Η πρόταση αυτή με τα σημερινά δεδομένα της Ευρωζώνης θα ήταν μακροπρόθεσμα καταστροφική για τη συνοχή της. Για τα δημόσια οικονομικά, όχι μόνο δεν θα ενίσχυε τη δημοσιονομική ευελιξία των ευρωπαϊκών χωρών αλλά αντιθέτως θα οδηγούσε σε απόλυτη δημοσιονομική ασυδοσία. Δεν αναφέρομαι μόνο στις χώρες του Νότου που φημίζονται για τη σπάταλη δημοσιονομική διαχείριση με τα λεφτά των άλλων. Το πολιτικό σύστημα κάθε χώρας -και οι πιο νουνεχείς ακόμη- έχει την έμφυτη τάση να ξοδεύει τα χρήματα των φορολογουμένων, όταν του δίνεται η δυνατότητα. Πόσο μάλλον τα χρήματα των φορολογουμένων αλλων χωρών που δεν είναι ψηφοφόροι του.

Τρίτο σχόλιο: Χρειάζεται μεγάλη προσοχή να υπάρχει ισορροπία στις έκτακτες ενισχύσεις μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης. Εάν ενισχυθεί μόνο η ζήτηση υπάρχει ο κίνδυνος ενός αχαλίνωτου πληθωρισμού που θα καταστρέψει την ευρωπαϊκή οικονομία. Το ζητούμενο είναι όταν ξεπεραστεί η κρίση το πλήγμα για την παραγωγική οικονομία να είναι το μικρότερο δυνατό. Για το λόγο αυτό χρειάζεται οπωσδήποτε να συνδυαστεί μαζί με τις έκτακτες -λόγω ανωτέρας βίας- κρατικές ενισχύσεις προς παραγωγικές επιχειρήσεις που θα πληγούν από την πανδημία του κορονοϊού και η δραστική μείωση των φόρων, των αλόγιστων και αχρείαστων κρατικών δαπανών, η άρση των εμποδίων στις επενδύσεις και η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας.

#Μένουμε Όρθιοι -Αυτοκτονώντας*

Διάβασα με πολύ μεγάλη προσοχή το πρόγραμμα #Μένουμε Όρθιοι  του ΣΥΡΙΖΑ.

Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα ριμέικ του απατηλών υποσχέσεων ΣΥΡΙΖΑ κατά την ηρωική - πρώτη αντιπολιτευτική του θητεία. Εν ολίγοις, εκ του ασφαλούς πλειοδοσία σε παροχές και πομφόλυγες, για να έχουμε να λέμε.

Η πιο σημαντική επισήμανση για το νέο πρόγραμμα παροχών ΣΥΡΙΖΑ σε ό,τι έχει να κάνει με την οικονομική και δημοσιονομική πραγματικότητα της χώρας είναι ότι αγνοεί επιδεικτικά τα οικονομικά δεδομένα.

Σταχυολογώ από την πρόταση τα πιο βασικά σημεία:

Πρόγραμμα ΣΥΡΙΖΑ #Μένουμε Όρθιοι: «Ταμειακό Απόθεμα Ασφαλείας (μαξιλάρι): 20 δισ.ευρώ (...) Προτείνουμε τμήμα αυτού του ταμειακού αποθέματος ύψους 20 δισ. να χρησιμοποιηθεί καθώς συνιστά διαθέσιμο σε ενεστώτα χρόνο ποσό του ελληνικού δημοσίου που μπορεί άμεσα να δαπανηθεί για την κάλυψη μέτρων αμιγώς δημοσιονομικού χαρακτήρα χωρίς να χρειάζεται δανεισμός. Τούτο σημαίνει ότι η αξιοποίησή του δεν επιβαρύνει το δημόσιο χρέος. Χρόνος ενεργοποίησης: άμεσα».

Απάντηση: Το τμήμα του ταμειακού αποθέματος αναλύεται σύμφωνα με την πρόταση ΣΥΡΙΖΑ σε 14,3 δισ. €. Από την πρώτη στιγμή είναι σαφές ότι η πρόταση ΣΥΡΙΖΑ έχει πέσει έξω δημοσιονομικά και μάλιστα για τα καλά. Ειδικότερα, διέφυγε από τους υπολογισμούς του οικονομικού επιτελείου του ΣΥΡΙΖΑ, ότι εκτός των 14,3 δισ. €, άμεσο δημοσιονομικό κόστος ύψους 12 δισ. € έχουν ασφαλώς και οι αναστολές των διαφόρων υποχρεώσεων για ένα εξάμηνο. Άρα 14,3 δισ. € + 12 δισ. € = 26,3 δισ. €. Δεν τελειώσαμε εδώ καθώς μέχρι τέλος του χρόνου πρέπει να έχουμε χρήματα για να πληρώσουμε χρεολύσια ύψους 5 δισ. € περίπου. Ήτοι 31,3 δισ. €. Το δημόσιο έχει ακόμα και κάτι τρέχουσες τακτικές υποχρεώσεις περίπου 6,25 δισ. € μηνιαίως (75 δισ. € σε ετήσια βάση). Το ποσό αυτό εξαιτίας της υστέρησης των εσόδων είναι εξαιρετικά αβέβαιο, ότι μπορεί να καλυφθεί από τα διαθέσιμα του δημοσίου. Άρα κοστολογημένη η πρόταση ΣΥΡΙΖΑ ξεπερνά εύκολα τα 33 δισ. €.

Πρόγραμμα ΣΥΡΙΖΑ #Μένουμε Όρθιοι: Επιστροφή ANFAs και SMPs: 3,5,δισ.ευρώ

Πρόκειται για την επιστροφή των κερδών από τα ANFAs και SMPs που υπό τις παρούσες συνθήκες μπορούν να κατευθυνθούν στις δαπάνες συγκράτησης της ύφεσης και ανάκαμψης της οικονομίας. Χρόνος ενεργοποίησης: άμεσα

Απάντηση: Λυπάμαι αλλά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ συμφώνησε ήδη από το Μάιο του 2018, ότι τα λεφτά από τα ANFAs και SMPs θα τα πάρουμε μέχρι το τέλος του 2022 και υπό τον όρο ότι θα έχουμε τηρήσει όλες τις υποχρεώσεις που έχουμε αναλάβει μετά το πέρας του τρίτου Μνημονίου (συνέχεια μεταρρυθμίσεων, ρήτρα συμμόρφωσης, μη αναστρεψιμότητας και διασφάλισης όλων των ψηφισθέντων με τα τρία Μνημόνια μέτρων κοκ.). Συνεπώς καθόλου άμεσα. Μείον άλλα 3,5 δισ. € από τους υπολογισμούς του ΣΥΡΙΖΑ.

Πρόγραμμα ΣΥΡΙΖΑ #Μένουμε Όρθιοι: Πρόσθετος δανεισμός του τραπεζικού συστήματος από την ΕΚΤ: 12 δισ.€. Πρόκειται για παροχή ρευστότητας των τραπεζών απευθείας από την ΕΚΤ για την κάλυψη των εκτάκτων αναγκών της αγοράς που προκύπτουν από την πανδημία. Χρόνος ενεργοποίησης: άμεσα.

Απάντηση: Η πρόταση υπολογίζει ως διαθέσιμα άμεσα τα χρήματα της ΕΚΤ. Αλλά καθόλου άμεσα δεν είναι. Κατ΄αρχάς οι ελληνικές τράπεζες δε διαθέτουν σήμερα στο χαρτοφυλάκιό τους ομόλογα του ελληνικού δημοσίου αξίας 12 δισ.€ Είναι ζήτημα εάν έχουν στα χέρια τους 6 δισ.€. Η ένταξη στην πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης που -ειρήσθω εν παρόδω- επέτυχε η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατ΄εξαίρεση για τη χώρα, βοηθάει κυρίως στη μείωση του spread και ασφαλώς έχει δημοσιονομική επίπτωση αλλά δεν εξασφαλίζει ότι θα μπουν στην αγορά «άμεσα» 12 δισ.€.

Πρόγραμμα ΣΥΡΙΖΑ #Μένουμε Όρθιοι: Πρόγραμμα SURE (ύψους 100 δισ. € για όλη την Ευρώπη, κατ΄ελάχιστο 2 δισ.€ για την Ελλάδα). Χρόνος ενεργοποίησης: 1 μήνας.

Απάντηση: Εξαγγέλθηκε πράγματι αλλά δεν έχει καν αποφασιστεί. Ο ένας μήνας για τα δεδομένα της Ε.Ε. μοιάζει με όνειρο απατηλό.

Εν κατακλείδι, ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε σήμερα ένα πρόγραμμα παντελώς αβάσιμο -κάτι μας θυμίζει- ανεφάρμοστο και ανακριβές, το οποίο, εάν ο μη γένοιτο, εφαρμοζόταν θα είχε ως συνέπεια να οδηγηθεί η χώρα σε χρεοκοπία και με μαθηματική βεβαιότητα σε ένα τέταρτο μνημόνιο.  

* Δημοσιεύθηκε στο liberal.gr στις 7 Απριλίου 2020. https://www.liberal.gr/economy/menoume-orthioi-autoktonontas/296008

Ιδιωτικοποίηση της δημόσιας υγείας*

Η πανδημία του κορονοϊού δημιουργεί στους εχθρούς της ελευθερίας την ελπίδα, ότι μπορούν να την πλήξουν. Όπως άλλωστε λέει κι η παροιμία «ο λύκος στην αντάρα χαίρεται». Κι όμως είναι ο τομέας της υγείας των πολιτών εκεί, όπου το συγκριτικό πλεονέκτημα των ιδεών της ελευθερίας αναδεικνύεται περισσότερο σήμερα. Αν κάτι αναδεικνύεται ανήμπορο να ανταπεξέλθει στις ανάγκες αντιμετώπισης μιας πανδημίας, όπως δείχνουν τα παραδείγματα χωρών, όπου τα κρούσματα είναι πολυάριθμα, είναι τα γραφειοκρατικά και κεντρικά σχεδιασμένα κρατικά συστήματα παροχής περίθαλψης, τα οποία δεν υπόκεινται στο δημόσιο έλεγχο του πολίτη και δε λογοδοτούν σε κανένα. Μήπως, επίσης, ο λόγος που καθυστερεί για μήνες ή χρόνια η ανακάλυψη νέων αποτελεσματικών φαρμάκων και εμβολίων δεν είναι, κυρίως, η τραγικά αργή και γραφειοκρατική διαδικασία κλινικών ερευνών, δοκιμών και εγκρίσεων που προβλέπει η νομοθεσία; Από την άλλη πλευρά, μεσούσης της πανδημίας ο ιδιωτικός τομέας σε ολόκληρο τον κόσμο ενεργοποιήθηκε σε χρόνο ρεκόρ, συνέδραμε χωρίς να διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία, με πόρους, δωρεές, τεχνογνωσία, ευελιξία και αποτελεσματικότητα τα ανήμπορα να διαχειριστούν την κρίση κρατικά συστήματα υγείας ενώ στο χώρο της φαρμακευτικής έρευνας πραγματοποιήθηκε στα εργαστήρια του ιδιωτικού τομέα ένα ανεπανάληπτο θαύμα. Ας σημειωθεί εδώ, ότι το 85%-90% των φαρμάκων ανακαλύπτεται από τις φαρμακευτικές εταιρείες και μόλις το 10%-15% από τα ερευνητικά εργαστήρια των πανεπιστημίων, των οποίων ένα μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης της έρευνας για νέα φάρμακα προέρχεται από χορηγίες και δωρεές του ιδιωτικού τομέα. Η μια μετά την άλλη οι κυβερνήσεις των χωρών από την Κίνα έως τις ΗΠΑ αναγκάστηκαν, υπό το δυσβάστακτο βάρος των χιλιάδων ανθρώπινων απωλειών, να χαλαρώσουν σημαντικά τις αυστηρές νομοθετικές προβλέψεις και να συντμήσουν τους χρόνους για τις εγκρίσεις κυκλοφορίας των νέων φαρμάκων.

Κατά τη γνώμη μου απέναντι στη χρεοκοπία και αναποτελεσματικότητα των σημερινών κρατικών συστημάτων υγείας θα πρέπει να επιλέξουμε την ιδιωτικοποίηση αυτών χωρίς να καταργηθεί το δίκτυ ασφαλείας που πρέπει να παρέχεται σε όσους πολίτες το έχουν ανάγκη. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα πρέπει να στηρίζεται στις εξής αρχές:

1)         Το διαχωρισμό του αγοραστή υπηρεσιών υγείας (του κράτους) από τον πάροχο υπηρεσιών υγείας (τον ιδιωτικό τομέα).

2)         Τη δημιουργία συνθηκών ανοικτού ανταγωνισμού μεταξύ των νοσοκομείων.

3)         Τη σύνδεση της κρατικής χρηματοδότησης με την αποδοτικότητα των νοσοκομείων και ελεύθερη επιλογή νοσοκομείου από τον ασθενή. Στη διανομή των υπηρεσιών υγείας το χρήμα ακολουθεί τον ασθενή μέσω επιταγών (κουπονιών) υγείας.

4)         Τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην υγεία. Η διαχείριση των δημόσιων νοσοκομείων γίνεται από εξειδικευμένες ιδιωτικές εταιρείες μέσω διεθνών μειοδοτικών διαγωνισμών.

Οι συμβάσεις διαχείρισης των νοσοκομείων, τα οποία δεν προσελκύουν ασθενείς, παραβιάζουν τα ελάχιστα όρια ποιότητας που έχουν τεθεί με τους όρους του διαγωνισμού δε δημοσιεύουν αποτελέσματα και παρουσιάζουν ελλείμματα, καταγγέλλονται άμεσα από το δημόσιο.

Όταν λοιπόν αργά ή γρήγορα αντιμετωπιστεί η πανδημία του κορονοϊού, η τραγική αυτή εμπειρία ίσως μας επιτρέψει να συνειδητοποιήσουμε χωρίς τις προκαταλήψεις του παρελθόντος, ότι «ο Βασιλιάς (το κρατικό σύστημα υγείας) είναι γυμνός».

Κακά τα ψέματα και στην υγεία, η φιλελεύθερη αντίληψη είναι η μόνη που μπορεί να συμφιλιώσει την οικονομική λογική με τη θεσμοποιημένη αλληλεγγύη για όσους έχουν πραγματικά ανάγκη.

* Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο στις 11 Απριλίου 2020.

Ο φιλελευθερισμός κάνει καλό στην υγεία*

Έχουν ξεσαλώσει οι πάσης φύσεως εχθροί της ελεύθερης αγοράς με αφορμή τα διάφορα κυβερνητικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού. Διαβάζουμε μεταξύ άλλων για την «κρατική παρέμβαση που επιστρέφει», για την «ήττα του φιλελευθερισμού», για «τη συνθηκολόγηση της αγοράς» κ.λπ. Θα πρέπει να διευκρινιστεί εξ αρχής, ότι όσοι πανηγυρίζουν είτε βρίσκονται σε απόλυτη ιδεολογική σύγχυση, είτε επιχειρούν με αβάσιμα προπαγανδιστικά επιχειρήματα να παραπλανήσουν τους πολίτες για το τι σημαίνει φιλελευθερισμός. Αντιμάχονται στην ουσία μια φαντασιακή εκδοχή του φιλελευθερισμού, την οποία ποτέ κανένας μεγάλος φιλελεύθερος στοχαστής ή πολιτικός δεν υποστήριξε.

Προς απόδειξη τούτου, γράφει ο Φρίντριχ Χάγεκ, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Αυστριακής Σχολής των οικονομικών στο μνημειώδες έργο του Το Σύνταγμα της Ελευθερίας, ότι «υπάρχουν εντούτοις κάποια πεδία, όπου ο επιθυμητός χαρακτήρας της κυβερνητικής δράσης δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί  (…) Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτουν οι περισσότερες υγειονομικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας (…).».

Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν, ότι η αλληλεγγύη για όσους έχουν ανάγκη είναι βασική αρχή του σύγχρονου φιλελευθερισμού και έρχεται σε αντίθεση με όλες ανεξαιρέτως τις κρατικιστικές πολιτικές που επιδιώκουν όχι την αντιμετώπιση του έκτακτου προβλήματος, το οποίο μπορεί να αντιμετωπίζει κάποια στιγμή της ζωής του το συγκεκριμένο κάθε φορά άτομο αλλά την «επανόρθωση των κοινωνικών αδικιών» της λειτουργίας της ελεύθερης οικονομίας  με την αφαίρεση πόρων από τους παραγωγικούς ανθρώπους. Είναι δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος τη διαφορά;

To κράτος πρέπει να μεριμνά για την υγεία των πολιτών, όπως ορίζει άλλωστε το Σύνταγμα. Πρόκειται για ένα είδος θεσμοποιημένης αλληλεγγύης, υπηρεσίες υγείας που πληρώνονται από τη γενική φορολογία για όσους έχουν ανάγκη. Οι φιλελεύθερες αρχές υπό κανονικές συνθήκες όχι μόνο δεν αποκλείουν αλλά αντιθέτως ευνοούν κάτι τέτοιο. Υλοποιούν έτσι την αλληλεγγύη μεταξύ υγιών και αναξιοπαθούντων ασθενών. Σε απρόβλεπτες και έκτακτες συνθήκες αυτό γίνεται ακόμη περισσότερο κατανοητό.

Να επισημάνουμε ακόμη, ότι ειδικότερη αρχή αυτής του πρωτείου του ατόμου, θεμελιώδους θεμελίου της φιλελεύθερης σκέψης, αποτελεί αυτή του πρωτείου του ασθενούς. Τον φιλελεύθερο ενδιαφέρει πρωτίστως να γίνει καλά ο άρρωστος. Αντιθέτως, στη σκέψη των οπαδών του κρατισμού, κεντρικό μέλημα είναι η υπεράσπιση ενός ισοπεδωτικού μη ανταγωνιστικού και γραφειοκρατικού συστήματος υγείας που κανένα ενδιαφέρον δεν έχει για τον άρρωστο-καταναλωτή υπηρεσιών υγείας και επικεντρώνεται μόνο στην προστασία των συντεχνιακών συμφερόντων των παραγωγών υπηρεσιών υγείας. Γι΄αυτό το λόγο άλλωστε οι ιδιωτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο χώρο της υγείας προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες στον πολίτη-ασθενή, με σημαντικά χαμηλότερο κόστος σε σχέση με τον δημόσιο τομέα.

Στο σημείο αυτό βρίσκεται και η λύση του ζητήματος της υγείας των πολιτών είτε υπό έκτακτες είτε υπό κανονικές συνθήκες. Η μέριμνα για την υγεία των πολιτών προϋποθέτει μια γενναία μεταρρύθμιση, όχι όμως στην κατεύθυνση που έχουν στο μυαλό τους οι παντός είδους εχθροί της ελεύθερης αγοράς. Σε ένα αποτελεσματικό σύστημα υγείας που εξυπηρετεί τις ανάγκες των πολιτών, οι υπηρεσίες υγείας, όσων έχουν ανάγκη, χρηματοδοτούνται μεν από το κράτος αλλά κατά κανόνα δεν παρέχονται από το κράτος. Παρέχονται είτε από αμιγώς ιδιωτικές εταιρείες είτε από εταιρείες του δημοσίου υπό ιδιωτική διαχείριση. Ο ανταγωνισμός στην υγεία θα βελτιώσει σε μια τέτοια περίπτωση συνολικά τις παρεχόμενες υπηρεσίες στους ασθενείς και θα μειώσει σημαντικά την επιβάρυνση των φορολογουμένων.

* Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο της 4ης Απριλίου 2020.