Ιδιωτικοποίηση της δημόσιας υγείας*

Η πανδημία του κορονοϊού δημιουργεί στους εχθρούς της ελευθερίας την ελπίδα, ότι μπορούν να την πλήξουν. Όπως άλλωστε λέει κι η παροιμία «ο λύκος στην αντάρα χαίρεται». Κι όμως είναι ο τομέας της υγείας των πολιτών εκεί, όπου το συγκριτικό πλεονέκτημα των ιδεών της ελευθερίας αναδεικνύεται περισσότερο σήμερα. Αν κάτι αναδεικνύεται ανήμπορο να ανταπεξέλθει στις ανάγκες αντιμετώπισης μιας πανδημίας, όπως δείχνουν τα παραδείγματα χωρών, όπου τα κρούσματα είναι πολυάριθμα, είναι τα γραφειοκρατικά και κεντρικά σχεδιασμένα κρατικά συστήματα παροχής περίθαλψης, τα οποία δεν υπόκεινται στο δημόσιο έλεγχο του πολίτη και δε λογοδοτούν σε κανένα. Μήπως, επίσης, ο λόγος που καθυστερεί για μήνες ή χρόνια η ανακάλυψη νέων αποτελεσματικών φαρμάκων και εμβολίων δεν είναι, κυρίως, η τραγικά αργή και γραφειοκρατική διαδικασία κλινικών ερευνών, δοκιμών και εγκρίσεων που προβλέπει η νομοθεσία; Από την άλλη πλευρά, μεσούσης της πανδημίας ο ιδιωτικός τομέας σε ολόκληρο τον κόσμο ενεργοποιήθηκε σε χρόνο ρεκόρ, συνέδραμε χωρίς να διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία, με πόρους, δωρεές, τεχνογνωσία, ευελιξία και αποτελεσματικότητα τα ανήμπορα να διαχειριστούν την κρίση κρατικά συστήματα υγείας ενώ στο χώρο της φαρμακευτικής έρευνας πραγματοποιήθηκε στα εργαστήρια του ιδιωτικού τομέα ένα ανεπανάληπτο θαύμα. Ας σημειωθεί εδώ, ότι το 85%-90% των φαρμάκων ανακαλύπτεται από τις φαρμακευτικές εταιρείες και μόλις το 10%-15% από τα ερευνητικά εργαστήρια των πανεπιστημίων, των οποίων ένα μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης της έρευνας για νέα φάρμακα προέρχεται από χορηγίες και δωρεές του ιδιωτικού τομέα. Η μια μετά την άλλη οι κυβερνήσεις των χωρών από την Κίνα έως τις ΗΠΑ αναγκάστηκαν, υπό το δυσβάστακτο βάρος των χιλιάδων ανθρώπινων απωλειών, να χαλαρώσουν σημαντικά τις αυστηρές νομοθετικές προβλέψεις και να συντμήσουν τους χρόνους για τις εγκρίσεις κυκλοφορίας των νέων φαρμάκων.

Κατά τη γνώμη μου απέναντι στη χρεοκοπία και αναποτελεσματικότητα των σημερινών κρατικών συστημάτων υγείας θα πρέπει να επιλέξουμε την ιδιωτικοποίηση αυτών χωρίς να καταργηθεί το δίκτυ ασφαλείας που πρέπει να παρέχεται σε όσους πολίτες το έχουν ανάγκη. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα πρέπει να στηρίζεται στις εξής αρχές:

1)         Το διαχωρισμό του αγοραστή υπηρεσιών υγείας (του κράτους) από τον πάροχο υπηρεσιών υγείας (τον ιδιωτικό τομέα).

2)         Τη δημιουργία συνθηκών ανοικτού ανταγωνισμού μεταξύ των νοσοκομείων.

3)         Τη σύνδεση της κρατικής χρηματοδότησης με την αποδοτικότητα των νοσοκομείων και ελεύθερη επιλογή νοσοκομείου από τον ασθενή. Στη διανομή των υπηρεσιών υγείας το χρήμα ακολουθεί τον ασθενή μέσω επιταγών (κουπονιών) υγείας.

4)         Τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην υγεία. Η διαχείριση των δημόσιων νοσοκομείων γίνεται από εξειδικευμένες ιδιωτικές εταιρείες μέσω διεθνών μειοδοτικών διαγωνισμών.

Οι συμβάσεις διαχείρισης των νοσοκομείων, τα οποία δεν προσελκύουν ασθενείς, παραβιάζουν τα ελάχιστα όρια ποιότητας που έχουν τεθεί με τους όρους του διαγωνισμού δε δημοσιεύουν αποτελέσματα και παρουσιάζουν ελλείμματα, καταγγέλλονται άμεσα από το δημόσιο.

Όταν λοιπόν αργά ή γρήγορα αντιμετωπιστεί η πανδημία του κορονοϊού, η τραγική αυτή εμπειρία ίσως μας επιτρέψει να συνειδητοποιήσουμε χωρίς τις προκαταλήψεις του παρελθόντος, ότι «ο Βασιλιάς (το κρατικό σύστημα υγείας) είναι γυμνός».

Κακά τα ψέματα και στην υγεία, η φιλελεύθερη αντίληψη είναι η μόνη που μπορεί να συμφιλιώσει την οικονομική λογική με τη θεσμοποιημένη αλληλεγγύη για όσους έχουν πραγματικά ανάγκη.

* Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο στις 11 Απριλίου 2020.