Ο φιλελευθερισμός κάνει καλό στην υγεία*

Έχουν ξεσαλώσει οι πάσης φύσεως εχθροί της ελεύθερης αγοράς με αφορμή τα διάφορα κυβερνητικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού. Διαβάζουμε μεταξύ άλλων για την «κρατική παρέμβαση που επιστρέφει», για την «ήττα του φιλελευθερισμού», για «τη συνθηκολόγηση της αγοράς» κ.λπ. Θα πρέπει να διευκρινιστεί εξ αρχής, ότι όσοι πανηγυρίζουν είτε βρίσκονται σε απόλυτη ιδεολογική σύγχυση, είτε επιχειρούν με αβάσιμα προπαγανδιστικά επιχειρήματα να παραπλανήσουν τους πολίτες για το τι σημαίνει φιλελευθερισμός. Αντιμάχονται στην ουσία μια φαντασιακή εκδοχή του φιλελευθερισμού, την οποία ποτέ κανένας μεγάλος φιλελεύθερος στοχαστής ή πολιτικός δεν υποστήριξε.

Προς απόδειξη τούτου, γράφει ο Φρίντριχ Χάγεκ, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Αυστριακής Σχολής των οικονομικών στο μνημειώδες έργο του Το Σύνταγμα της Ελευθερίας, ότι «υπάρχουν εντούτοις κάποια πεδία, όπου ο επιθυμητός χαρακτήρας της κυβερνητικής δράσης δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί  (…) Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτουν οι περισσότερες υγειονομικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας (…).».

Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν, ότι η αλληλεγγύη για όσους έχουν ανάγκη είναι βασική αρχή του σύγχρονου φιλελευθερισμού και έρχεται σε αντίθεση με όλες ανεξαιρέτως τις κρατικιστικές πολιτικές που επιδιώκουν όχι την αντιμετώπιση του έκτακτου προβλήματος, το οποίο μπορεί να αντιμετωπίζει κάποια στιγμή της ζωής του το συγκεκριμένο κάθε φορά άτομο αλλά την «επανόρθωση των κοινωνικών αδικιών» της λειτουργίας της ελεύθερης οικονομίας  με την αφαίρεση πόρων από τους παραγωγικούς ανθρώπους. Είναι δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος τη διαφορά;

To κράτος πρέπει να μεριμνά για την υγεία των πολιτών, όπως ορίζει άλλωστε το Σύνταγμα. Πρόκειται για ένα είδος θεσμοποιημένης αλληλεγγύης, υπηρεσίες υγείας που πληρώνονται από τη γενική φορολογία για όσους έχουν ανάγκη. Οι φιλελεύθερες αρχές υπό κανονικές συνθήκες όχι μόνο δεν αποκλείουν αλλά αντιθέτως ευνοούν κάτι τέτοιο. Υλοποιούν έτσι την αλληλεγγύη μεταξύ υγιών και αναξιοπαθούντων ασθενών. Σε απρόβλεπτες και έκτακτες συνθήκες αυτό γίνεται ακόμη περισσότερο κατανοητό.

Να επισημάνουμε ακόμη, ότι ειδικότερη αρχή αυτής του πρωτείου του ατόμου, θεμελιώδους θεμελίου της φιλελεύθερης σκέψης, αποτελεί αυτή του πρωτείου του ασθενούς. Τον φιλελεύθερο ενδιαφέρει πρωτίστως να γίνει καλά ο άρρωστος. Αντιθέτως, στη σκέψη των οπαδών του κρατισμού, κεντρικό μέλημα είναι η υπεράσπιση ενός ισοπεδωτικού μη ανταγωνιστικού και γραφειοκρατικού συστήματος υγείας που κανένα ενδιαφέρον δεν έχει για τον άρρωστο-καταναλωτή υπηρεσιών υγείας και επικεντρώνεται μόνο στην προστασία των συντεχνιακών συμφερόντων των παραγωγών υπηρεσιών υγείας. Γι΄αυτό το λόγο άλλωστε οι ιδιωτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο χώρο της υγείας προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες στον πολίτη-ασθενή, με σημαντικά χαμηλότερο κόστος σε σχέση με τον δημόσιο τομέα.

Στο σημείο αυτό βρίσκεται και η λύση του ζητήματος της υγείας των πολιτών είτε υπό έκτακτες είτε υπό κανονικές συνθήκες. Η μέριμνα για την υγεία των πολιτών προϋποθέτει μια γενναία μεταρρύθμιση, όχι όμως στην κατεύθυνση που έχουν στο μυαλό τους οι παντός είδους εχθροί της ελεύθερης αγοράς. Σε ένα αποτελεσματικό σύστημα υγείας που εξυπηρετεί τις ανάγκες των πολιτών, οι υπηρεσίες υγείας, όσων έχουν ανάγκη, χρηματοδοτούνται μεν από το κράτος αλλά κατά κανόνα δεν παρέχονται από το κράτος. Παρέχονται είτε από αμιγώς ιδιωτικές εταιρείες είτε από εταιρείες του δημοσίου υπό ιδιωτική διαχείριση. Ο ανταγωνισμός στην υγεία θα βελτιώσει σε μια τέτοια περίπτωση συνολικά τις παρεχόμενες υπηρεσίες στους ασθενείς και θα μειώσει σημαντικά την επιβάρυνση των φορολογουμένων.

* Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο της 4ης Απριλίου 2020.