Aγορά καθαριότητας ή δημόσιος παραλογισμός*

To 2012 η «Καθημερινή» φιλοξένησε άρθρο μου με τίτλο «Ιδιωτικοποιήστε τώρα την καθαριότητα». Επανέρχομαι στο θέμα γιατί συντρέχει άμεση ανάγκη να τελειώσει επιτέλους αυτή η φαρσοκωμωδία.

Δεν είναι λίγες οι χώρες στις οποίες γίνονται εισαγωγές οργανικών και άλλων αποβλήτων από άλλες χώρες. Οι πολίτες αυτών των χωρών έχουν τη δυνατότητα εμπορίας ή αξιοποίησης των αποβλήτων τους. Μια ολόκληρη κερδοφόρα αγορά απορριμμάτων έχει αναπτυχθεί σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο και οι πόλεις ως οργανωμένες οντότητες διαχειρίζονται με επιτυχία τα πάσης φύσεως απόβλητά τους που μόνο «σκουπίδια» δεν θα θεωρούν. Στην Ελλάδα της κρατικιστικής μιζέριας πρωταγωνιστές εις βάρος της τσέπης και της υγείας των πολιτών αναδεικνύονται οι διάφοροι «αγανακτισμένοι» συνδικαλιστές της καθαριότητας και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Η πρότασή μου είναι απλή. Κάθε πολίτης μεμονωμένα ή σε συνεργασία με άλλους (οι ένοικοι μιας πολυκατοικίας, ενώσεις προσώπων σε γειτονιές ή οικοδομικά τετράγωνα κ.ο.κ.) έχει δικαίωμα να αποφασίσει για το πώς θα διαθέσει τα απόβλητά του, τα οποία συλλέγουν, αξιοποιούν και επεξεργάζονται ιδιωτικές εταιρείες αποκομιδής απορριμμάτων, πιστοποιημένες από ανεξάρτητους ιδιωτικούς φορείς πιστοποίησης. Τα ποσά που δαπανά για τη διάθεση των οργανικών αποβλήτων του τιμολογούνται και συμψηφίζονται με τα δημοτικά τέλη. Κάθε χρόνο λαμβάνει από την εταιρεία με την οποία συνεργάζεται βεβαίωση για τον όγκο και το βάρος των απορριμμάτων που διέθεσε.

Οι εταιρείες αποκομιδής τροφοδοτούν βάσεις δεδομένων που επιτρέπουν να δημιουργηθεί ένα αξιόπιστο Μητρώο Απορριμμάτων απαραίτητο για την ανάπτυξη και λειτουργία μιας αγοράς δικαιωμάτων ρύπανσης για κάθε μεγαλούπολη ή περιφέρεια. Έτσι παύουμε να συζητάμε για «σκουπίδια». Μιλάμε για εμπορεύσιμα απόβλητα και ταυτοχρόνως για ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος.

Παραθέτω ξανά τα στοιχεία που παρέθεσα πέντε χρόνια πριν, επικαιροποιημένα βεβαίως. Τα παρακάτω στοιχεία του Δήμου της Αθήνας, αποδεικνύουν ότι μέσα σε μια πενταετία η κατάσταση επιδεινώθηκε αντί να βελτιωθεί:

Στη Διεύθυνση Καθαριότητας του Δήμου της Αθήνας απασχολούνται σήμερα 1.840 υπάλληλοι, μόνιμοι και με συμβάσεις αορίστου χρόνου (το 2012 ήταν 2.146), και περίπου 220 υπάλληλοι με συμβάσεις ορισμένου χρόνου (250 το 2012). Το 2016 οι Αθηναίοι πλήρωσαν στον Δήμο για την καθαριότητα ανταποδοτικά (;) τέλη σχεδόν 110 εκατομμύρια ευρώ (το ίδιο περίπου ποσό πλήρωσαν και το 2012). Το κόστος μισθοδοσίας των μονίμων και αορίστου χρόνου υπαλλήλων της καθαριότητας ανήλθε σε 55 εκατ. ευρώ, ποσό στο οποίο συμπεριλαμβάνονται και οι εισφορές προς τα ασφαλιστικά ταμεία και οι πληρωμές υπερωριών έναντι περίπου 49 εκατ. το 2012. Ο μέσος ετήσιος μισθός του μόνιμου και αορίστου χρόνου υπαλλήλου της Διεύθυνσης Καθαριότητας του Δήμου Αθηναίων το 2016 (συμπεριλαμβανομένων ασφαλιστικών εισφορών και υπερωριακής αμοιβής) ανερχόταν στο ποσό των 29.891 ευρώ ή 2.491 ευρώ μηνιαίως (το 2012 ήταν 23.595 ευρώ ή 1.966 ευρώ το μήνα). Ο Δήμος της Αθήνας δαπάνησε για να υποστηρίξει διοικητικά την καθαριότητα το 2016 άλλα 29 εκατ. ευρώ. Δηλαδή το συνολικό κόστος (fully loaded cost) για τον πολίτη της Αθήνας κάθε απασχολούμενου της καθαριότητας, ανεξάρτητα από τη σχέση εργασίας του, ανέρχεται στο ποσό των 40.796 ευρώ ετησίως! Κι όμως η Αθήνα είναι μια πολύ βρόμικη πόλη τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία.

Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία της Διεύθυνσης Καθαριότητας του Δήμου Αθηναίων το 2016 συλλέχθηκαν περίπου 300.000 τόνοι οργανικών αποβλήτων. Αυτό σημαίνει ότι οι Αθηναίοι πολίτες για κάθε τόνο απορριμμάτων που συλλέχθηκε το 2016 στην πόλη τους κατέβαλαν το υπερβολικό ποσό των 367 ευρώ (το 2012 πλήρωναν 343 ευρώ ανά τόνο). Αρκεί να αναφέρουμε ότι η τιμή του καθαρού σιδήρου σήμερα στην ελεύθερη αγορά κυμαίνεται από 150 έως 190 ευρώ ανά τόνο.

Η μόνη πραγματικά αναπτυξιακή λύση είναι η πραγματική ιδιωτικοποίηση της καθαριότητας σε συνδυασμό με την απελευθέρωση της αγοράς απορριμμάτων και την τόνωση του ανταγωνισμού.

* Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή της Κυριακής στις 2/7/2017