Η απόφαση
του Eurogroup για
φορολόγηση των καταθέσεων στις Κυπριακές τράπεζες απειλεί με αποσταθεροποίηση
το οικοδόμημα του Ευρώ. Όπως πάντα, o κύριος
λόγος είναι ότι η κυβερνητική παρέμβαση για θεραπεία ενός προβλήματος
δημιουργεί μια σειρά από νέα μεγαλύτερα και απροσδόκητα προβλήματα. Θα
εξηγήσουμε τι εννοούμε μετά από μια σύντομη περιγραφή του ρόλου των τραπεζών
στη διαδικασία της δημιουργίας χρήματος.
Η Ευρωπαϊκή
Κεντρική Τράπεζα (EKT)
διαθέτει ένα προνόμιο που της έχουν παραχωρήσει τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Αυτό είναι το μονοπώλιο της έκδοσης του ευρώ. Οι ποσότητες ευρώ που εκδίδει
διοχετεύονται στις εμπορικές τράπεζες, οι οποίες με την σειρά τους τις διοχετεύουν
στις αγορές, υποχρεούμενες να διακρατούν σε ρευστή μορφή ένα μικρό ποσοστό των
δανείων που παρέχουν απ’ αυτήν την πηγή για να εξασφαλίζονται έναντι μιας
απροσδόκητης αύξησης της ζήτησης μετρητών. Αυτή η διαδικασία συνεπάγεται ότι οι
εμπορικές τράπεζες συμμετέχουν στη δημιουργία χρήματος και γι’ αυτό υπόκεινται
στον έλεγχο της ΕΚΤ ώστε να καλύπτονται απ’ αυτήν έναντι των καταθετών με την
εμπιστοσύνη της δύναμης που διαθέτει. Όμως, οι εμπορικές τράπεζες λειτουργούν
ταυτόχρονα και ως επενδυτικές τράπεζες με την έννοια ότι συλλέγουν τις
αποταμιεύσεις και μ’ αυτές χρηματοδοτούν βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες
επενδύσεις οι οποίες δεν είναι εύκολα ρευστοποιήσιμες. Έτσι δημιουργείται ένα
πρόβλημα. Αυτό είναι ότι, ενώ καλύπτονται από την ΕΚΤ ως εμπορικές τράπεζες για
τους κινδύνους που πηγάζουν από τη συμμετοχή τους στην δημιουργία χρήματος, δεν
καλύπτονται από τους κινδύνους που αναλαμβάνουν ως επενδυτικές τράπεζες. Αυτό
φυσικά είναι κοστοβόρο να το γνωρίζουν οι μικροί καταθέτες και γι’ αυτό
λαμβάνεται πρόνοια ώστε αυτοί να εξασφαλίζονται με την εγγύηση κάποιου απόλυτα
φερέγγυου θεσμού. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα αυτός ο θεσμός είναι η Εταιρεία
Ομοσπονδιακής Ασφάλισης των Καταθέσεων (FDIC), ο
οποίος επιτρέπει να πτωχεύουν εμπορικές τράπεζες που αναλαμβάνουν εξαιρετικά
υψηλούς επενδυτικούς κινδύνους, αλλά χωρίς οι μικροί καταθέτες να χάνουν τις καταθέσεις
τους.
Στην Ευρώπη δεν υπάρχει ένας
παρόμοιος θεσμός, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σοβαρές παρενέργειες. Μια
τέτοια παρενέργεια είναι ότι οι καταθέτες στις Ευρωπαϊκές τράπεζες μένουν με
την σφαλερή αντίληψη ότι οι καταθέσεις τους είναι γενικά και απεριόριστα
εγγυημένες από την ΕΚΤ. Στο πλαίσιο αυτών των επισημάνσεων, ας έλθουμε τώρα
στην αποτίμηση των συνεπειών της
απόφασης του Eurogroup για γενικό «κούρεμα» των
καταθέσεων στις Κυπριακές τράπεζες.
1.
Πέραν από τη σύγχυση που έχει προκαλέσει με την πολιτική της η ΕΚΤ όσον αφορά
τους κινδύνους των τραπεζών που καλύπτει ή δεν καλύπτει, από δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων της Ευρωζώνης ήταν σαφές
μέχρι το Σάββατο ότι γενική φορολόγηση των καταθέσεων αποκλειόταν. Γι’ αυτό, η απόφαση
του Eurogroup, ανεξάρτητα αν και πώς θα εφαρμοστεί, διέρρηξε οριστικά τη σχέση
εμπιστοσύνης που καλλιέργησαν οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης και η ΕΚΤ για το
σύνολο των τραπεζών όλων ανεξαιρέτως των χωρών της.
2. Η απόφαση του Eurogroup καταστρέφει ολοκληρωτικά μια οικονομία και στην καλύτερη
περίπτωση της επιβάλλει ριζικό οικονομικό αναπροσανατολισμό. Δεν δικαιούται να
το πράξει ειδικώς όταν η Κύπρος έξι χρόνια πριν γινόταν μέλος της Ευρωζώνης με
πανηγυρισμούς και διθυράμβους. Το γενικό “κούρεμα” των καταθέσεων δεν
δικαιολογείται ούτε ως ποινή προς τις κυπριακές τράπεζες, αφού οι τελευταίες
ακολούθησαν ως προς τα στοιχεία του ενεργητικού τους την πλέον συντηρητική από
την τραπεζική οπτική πολιτική, τούτο το έπραξαν υπό τις ευλογίες της ΕΚΤ, και
επίσης δεν έπραξαν τίποτε διαφορετικό απ΄ ό,τι έπραξε το σύνολο σχεδόν των
υπολοίπων ευρωπαϊκών τραπεζών.
3. Ακούμε να προβάλλεται ο
ισχυρισμός ότι το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο είναι πολύ μεγάλο σε σχέση με
την οικονομία και ότι θα πρέπει να μικρύνει. Αλλά γιατί δεν προβληματίζει το γεγονός
ότι σε μια σειρά από χώρες το μέγεθος της οικονομίας είναι αντιστρόφως ανάλογο
του μεγέθους του τραπεζικού συστήματος ( Ελβετία, Λουξεμβούργο, Λιχτενστάϊν)
και αυτό δεν αποτελεί σε καμμιά περίπτωση αδυναμία γι΄αυτές. Υποπτευόμαστε ότι
μια τέτοια παρέμβαση νοθεύει τον από κάθε άποψη θεμιτό ανταγωνισμό των
τραπεζικών συστημάτων και σε κάθε περίπτωση δεν γίνεται για να διορθωθούν
διαρθρωτικές στρεβλώσεις.
4. Επίσης ακούμε να προβάλλεται ο
ισχυρισμός ότι το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο μετατράπηκε σε πλυντήριο μαύρου
χρήματος και ότι συνεπώς πρέπει να εφαρμοστούν άτεγκτα οι κείμενοι νόμοι της
Ε.Ε. Συμφωνούμε απολύτως. Αλλά εμείς είχαμε μείνει με την εντύπωση ότι
Κυπριακές Τράπεζες βρίσκονταν υπό την εποπτεία και το συνεχή έλεγχο της ΕΚΤ. Αν
οι υπηρεσίες και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της τελευταίας δεν κατάφεραν να
περιορίσουν τις παράνομες πρακτικές που αποδίδονται σήμερα στις Κυπριακές τράπεζες,
η ευθύνη είναι της ΕΚΤ.
5. Ο κ. Σόιμπλε σε δήλωσή του
επέρριψε την φαεινή ιδέα του γενικού κουρέματος των καταθέσεων στην Κυπριακή
κυβέρνηση και στην ΕΚΤ. Είναι πραγματικά λυπηρό να μην αντιλαμβάνεται πόσο
καταλυτική μπορεί να αποδειχθεί για την Ευρωζώνη από οπουδήποτε και εάν προήλθε.
Ως Υπουργός Οικονομικών της ηγέτιδας δύναμης της Ευρωζώνης όφειλε να την έχει
απορρίψει ασυζητητί.
Η απόφαση αυτή με οικονομικά κριτήρια είναι
εσφαλμένη και δεν είναι δυνατόν κάτι τέτοιο να διαφεύγει από την έμπειρη και
ικανή ηγεσία του Eurogroup. Συνεπώς εφόσον δεν υπάρχει κάποια οικονομική λογική
στο γενικό «κούρεμα» των καταθέσεων τότε αυτό υπαγορεύτηκε από λόγους πολιτικής
σκοπιμότητας, την οποία δεν είμαστε σε θέση αυτή τη στιγμή να γνωρίζουμε.
Ο πειρασμός του κρατικού παρεμβατισμού αποσταθεροποιεί
στην πραγματικότητα την Ε.Ε. αφού καταργεί την αξιοπιστία του τραπεζικού της
συστήματος, νοθεύει τη φυσιογνωμία της ως ελεύθερης οικονομίας και περιορίζει την ελευθερία των
συναλλαγών. Γι΄αυτό, πολύ σύντομα αναμένουμε να οδηγήσει σε μαζική έξοδο ξένων
κεφαλαίων που εδώ και μερικές δεκαετίες την εμπιστεύτηκαν.
* Το άρθρο αυτό γράφτηκε από τους Γιώργο Μπήτρο και Τάσο Αβραντίνη και δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή, στις 20 Μαρτίου 2013.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου