Πιστοποιητικά εναντίον ελευθερίας*

Eίναι γνωστό ότι η γραφειοκρατία κοστίζει ακριβά σε πολίτες και επιχειρήσεις και διαβρώνει τους θεσμούς του κράτους δικαίου. Σε κανέναν δεν αρέσει και όλοι στις σχετικές συζητήσεις καταφέρονται εναντίον της. Ο Λούντβιχ Φον Μίζες ήδη από το 1944 στο ομώνυμο βιβλίο του εξήγησε την καταστροφική για τη δημοκρατία και την οικονομία επίδραση της γραφειοκρατίας. Όταν όμως η συζήτηση επικεντρώνεται σε κάποιο ειδικό θέμα αρκετοί είναι αυτοί που επιχειρούν να δικαιολογήσουν τα εμπόδια που θέτει η γραφειοκρατία στην ελεύθερη δράση των πολιτών, χρησιμοποιώντας διάφορες προφάσεις ή δικαιολογίες. Η υπεράσπιση της γραφειοκρατίας μπορεί εύκολα να εξηγηθεί. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε άλλωστε, ότι πίσω από κάθε ανεξήγητη με τους κανόνες της λογικής διοικητική διαδικασία είναι καλά κρυμμένο ένα ειδικό συμφέρον μιας καλά οργανωμένης συντεχνίας (μηχανικών, δικηγόρων, συμβολαιογράφων, ασφαλισμένων στο τάδε ή δείνα ευγενές ταμείο κ.λπ.).

Ας πάρουμε λ.χ. το παράδειγμα της μεταβίβασης ακινήτων.

Για μια απλή μεταβίβαση ενός διαμερίσματος πολυκατοικίας απαιτούνται τα εξής πιστοποιητικά: Αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας, αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας, πιστοποιητικό ΕΝΦΙΑ, πιστοποιητικό περί μη οφειλής ΤΑΠ σε Δήμους, βεβαίωση πολιτικού μηχανικού περί πολεοδομικής νομιμότητας, πιστοποιητικό ενεργειακού επιθεωρητή, πιστοποιητικό από την Εφορία ότι δεν οφείλεται φόρος κληρονομιάς ή δωρεάς (σε περίπτωση που το διαμέρισμα αποκτήθηκε μετά το 1995 από χαριστική αιτία), υπεύθυνη δήλωση ιδιοκτήτη περί πολεοδομικής νομιμότητας του μεταβιβαζόμενου διαμερίσματος, αντίγραφο οικοδομικής άδειας (εάν η οικοδομή είναι μετά το 1983), έγγραφο πολεοδομίας με σφραγίδα περαίωσης διαδικασίας ρύθμισης ακινήτου (ν. 3843/2010) ή βεβαίωση οριστικής υπαγωγής στους νόμους ν. 4178/2013 ή ν. 4495/2017 με τα σχέδια που τη συνοδεύουν (εάν στο διαμέρισμα υπήρχαν πολεοδομικές παραβάσεις που τακτοποιήθηκαν), πιστοποιητικό κτηματογραφούμενου ακινήτου (εάν υπάρχει Κτηματολόγιο). Σίγουρα κάτι θα μου διαφεύγει. Όλα τα παραπάνω έγγραφα απαιτούνται για να μπορεί να μεταβιβασθεί ένα διαμέρισμα πολυκατοικίας. Τα υποχρεωτικά από το νόμο απαιτούμενα πιστοποιητικά  φθάνουν τα είκοσι τρία (23) σε πιο πολύπλοκες μεταβιβάσεις ακινήτων. Οι πολίτες δυσφορούν με αυτή την κατάσταση αλλά δεν αντιδρούν. Στην παθητική αυτή στάση απέναντι στη γραφειοκρατία εντοπίζεται ο μεγαλύτερος κίνδυνος κι αυτός δεν είναι τόσο οι δυσάρεστες οικονομικές επιπτώσεις της όσο η διαβρωτική δράση της στη ζωή των ανθρώπων και στους θεσμούς της πολιτείας. Με άλλα λόγια ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ο εθισμός στη γραφειοκρατία και η αποδοχή της σαν κάποιο τάχα αναγκαίο κακό στη ζωή μας. Αυτή η αργή αλλά σταθερή προσαρμογή στον παραλογισμό της γραφειοκρατίας δεν είναι τίποτε άλλο παρά αργός, σταθερός και ανεπαίσθητος περιορισμός της προσωπικής μας ελευθερίας έως ότου πάψουμε να είμαστε ελεύθεροι. Κάθε επιπλέον πιστοποιητικό ή βεβαίωση, κάθε νέα διαδικασία, όσο ασήμαντο κι αν φαίνεται, συνιστά ταυτοχρόνως επέκταση του κράτους και περιορισμό της ελευθερίας μας.

Επιστρέφω στο παράδειγμα των ακινήτων. Τα παράλογα πιστοποιητικά για τη μεταβίβαση μιας γκαρσονιέρας στα Καμίνια ή μιας βίλας στο Ψυχικό, μπορεί να περνούν κάτω από τα ευαίσθητα “ραντάρ” των ανησυχιών των φιλελευθέρων, είναι όμως χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς η ελευθερία μας ημέρα με την ημέρα περιορίζεται χωρίς να είμαστε σε θέση να το αντιληφθούμε.

* Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο στις 5/10/2018.