Η χελώνα «Δικαιοσύνη» βαρίδι για την οικονομία*

Από τα θεσμικά οικονομικά διδασκόμαστε ότι η ποιότητα των διαφόρων θεσμών έχει επιπτώσεις στην ποιότητα της οικονομίας. Αποτελεσματικοί θεσμοί βοηθούν την οικονομία να αναπτυχθεί ενώ προβληματικοί θεσμοί οδηγούν σε ύφεση. Αυτό είναι απολύτως εξηγήσιμο, δεδομένου ότι οι θεσμοί διαμορφώνουν κατά τρόπο θετικό ή αρνητικό τα κίνητρα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Επιπλέον η εύρυθμη και σταθερή λειτουργία των θεσμών μειώνει το ρίσκο και την αβεβαιότητα των επιχειρηματικών αποφάσεων παρέχοντας στον επίδοξο επενδυτή ακριβή εικόνα του επενδυτικού περιβάλλοντος.

Η παραπάνω διαπίστωση ισχύει κατεξοχήν για τον θεσμό της Δικαιοσύνης. Κατά τον Θέογνι από τα Μέγαρα που έζησε τον 6ο π.Χ. αιώνα «εν δε δικαιοσύνη συλλήβδην πάσ’ αρετή έστιν» (σε ελεύθερη μετάφραση «στη Δικαιοσύνη περιλαμβάνεται και οποιαδήποτε άλλη αρετή»).

Ας δούμε λοιπόν πώς επηρεάζει η κατάσταση της Ελληνικής Δικαιοσύνης ευθέως την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας:

Στο κεφάλαιο της αποτελεσματικότητας και της ταχύτητας απονομής της δικαιοσύνης στον σχετικό Δείκτη ανταγωνιστικότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ η Ελλάδα κατατάσσεται για το 2017 στην 133η θέση μεταξύ 137 χωρών.

Σε αντίστοιχη μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας η Ελλάδα στον ίδιο τομέα καταλαμβάνει την 186η θέση μεταξύ 190 χωρών.

Τα συμπεράσματα των εκθέσεων και των μελετών των διεθνών οργανισμών ενισχύονται από τα στοιχεία που δημοσιεύουν οι ελληνικές δικαστικές ενώσεις. Σύμφωνα με αυτά οι εκκρεμείς στα δικαστήρια υποθέσεις αγγίζουν σήμερα τις 600.000. Στα διοικητικά δικαστήρια, οι υποθέσεις που εκκρεμούν ανέρχονται περίπου στις 260.000. Στα φορολογικά δικαστήρια εκκρεμούν πάνω από 70.000 υποθέσεις σε πρώτο βαθμό και πάνω από 14.000 στο Εφετείο.

Σύμφωνα με την έκθεση doingbusiness.org της Παγκόσμιας Τράπεζας το 2017 στην Ελλάδα μέχρι την έκδοση αποφάσεως από τα δικαστήρια του πρώτου βαθμού απαιτούνται 1.580 μέρες (δηλαδή περισσότερα από τέσσερα χρόνια), μοναδική επίδοση, που φέρνει τη χώρα μας μακράν στη χειρότερη θέση ανάμεσα σε όλες ανεξαιρέτως τις χώρες εκτός από το Σουρινάμ και το Μπαγκλαντές. Εάν πάντως κάποιος θέλει να επενδύσει τα λεφτά του στο Σουρινάμ θα πρέπει να γνωρίζει ότι στην Ελλάδα οι αποφάσεις εκδίδονται δύο μήνες νωρίτερα… Μόνο για τις καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης η χώρα μας έχει το εξευτελιστικό «προνόμιο» να κατέχει πανευρωπαϊκά και με διαφορά την πρώτη θέση μεταξύ όλων των άλλων ευρωπαϊκών κρατών σε καταδίκες, ενώ για τον λόγο αυτό μάς έχουν επιβληθεί πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία πληρώνουν οι φορολογούμενοι.

Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει κρίνει ότι η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης παραβιάζει ευθέως το άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, το οποίο προβλέπει επί λέξει ότι «Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα, όπως η υπόθεσίς του δικασθή δικαίως, δημοσία και εντός λογικής προθεσμίας».

Ο διορατικός Ελευθέριος Βενιζέλος χωρίς να γνωρίζει καμία από τις παραπάνω εκθέσεις είχε εδώ και εκατό χρόνια επισημάνει κατηγορηματικά, ότι σημαντικότερη ακόμη κι από την ορθή απονομή της δικαιοσύνης είναι η ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης.

*Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο στις 2.4.2018