ΠΕΡΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ: Εγωισμός ή εφιαλτική ουτοπία*

Κάπου στο μέλλον, ο πολιτισμός όπως τον γνωρίζουμε σήμερα έχει καταρρεύσει μετά από μια μεγάλη επανάσταση. Μια εξισωτική κολεκτιβιστική κοινωνία έχει αναπτυχθεί στα συντρίμμια της παλιάς. Ισότητα 7-2521 είναι το όνομα του ήρωα της νουβέλας «Ύμνος» της Άυν Ραντ που δημοσιεύθηκε το 1946. Τα ονόματα έχουν καταργηθεί. Πολύ περισσότερο έχει καταργηθεί η λέξη «Εγώ» από τη γλώσσα των ανθρώπων. Οι άνθρωποι συλλαμβάνονται σε ελεγχόμενα Κέντρα Ζευγαρώματος σε συγκεκριμένες εποχές. Τα παιδιά ζουν ομαδικά στο Σπίτι των Παιδιών. Το επάγγελμα κάθε ανθρώπου αποφασίζεται από το Συμβούλιο των Κλήσεων.

Οι άνθρωποι, αφού πρώτα αποσυρθούν στο Σπίτι των Γερόντων, πεθαίνουν στο Σπίτι των Αχρήστων με απόφαση του Τοπικού Συμβουλίου των Σοφών.

«Από το λίκνο της ζωής στον τάφο, το πλήθος ήταν ένα ‒ το μέγα ΕΜΕΙΣ» γράφει η Ραντ. Την απαγορευμένη λέξη «Εγώ» που έχει ξεχαστεί από τους ανθρώπους ανακαλύπτει με κίνδυνο της ζωής του ‒καθώς η γνώση ισοδυναμεί με προδοτική βλασφημία‒ μετά από κάποια τυχαία γεγονότα ο ήρωας του μυθιστορήματος Ισότης 7-2521.

Το έργο της Ραντ δεν αποτελεί αφηρημένη σύλληψη, παραπέμπει σε προτάσεις που γράφτηκαν και υποστηρίχθηκαν πολλές φορές στην ιστορία. Από την Πλατωνική «Πολιτεία» ή την «Ουτοπία» του Τόμας Μορ έως τα blue prints (φανταστικές σοσιαλιστικές πολιτείες) των Φουριέ και Σεν Σιμόν και το μεγάλο Λενινιστικό σχέδιο. Όλες οι προτάσεις παρά τις επιμέρους διαφορές τους οδηγούν σε έναν τόπο όπου τα πάντα έχουν εξισωθεί και είναι αντικείμενο ρύθμισης. Η ενδυμασία των πολιτών, οι επαγγελματικές τους ασχολίες και ο χρόνος εργασίας τους, οι ομοιόμορφες κατοικίες, η απουσία ατομικής ιδιοκτησίας, είναι μερικά μόνο από τα γνωρίσματα αυτών των ολοκληρωτικών σχεδίων.

Το ερώτημα είναι ποιος είναι ο σκοπός των πάσης φύσεως κολεκτιβιστικών θεωριών; Πώς είναι δυνατόν να επιδιώκεται να καταργηθεί ό,τι κάνει τους ανθρώπους να διαφέρουν από τα ζώα και θέτει σε κίνηση την πρόοδο των κοινωνιών. Κι αυτό δεν είναι άλλο από την ατομικότητα. Με εκείνο το υπέροχο χαρακτηριστικό, τον εγωισμό –αμαρτία τον έχουν βαφτίσει οι θρησκείες‒ που σμιλεύει την εφευρετικότητα του ατόμου, και παράγει το κάθε, μικρό ή μεγάλο, κίνητρο της ανθρώπινης δημιουργίας. «Αν αφαιρέσεις τη φιλοδοξία και τη ματαιοδοξία, πού άραγε θα βρεις ήρωες και πατριώτες;» έγραφε ο Σενέκας.

* Δημοσιεύθηκε στο Φιλελεύθερο στις 11 Δεκεμβρίου 2017