ΠΕΡΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ: Ο «άδικος» σεισμός και η «δίκαιη» παραγωγή*

O κ. Δραγασάκης έγραψε: «(...) Η δίκαιη παραγωγή πλούτου, η δίκαιη διανομή και η προοδευτική αναδιανομή του πρέπει να είναι παράλληλες διαδικασίες» (23.11.2017).

Στην περίπτωσή μας είναι εμφανές ότι οι επιθετικοί προσδιορισμοί «δίκαιη παραγωγή», «δίκαιη διανομή» χρησιμοποιούνται με μεταφυσική διάθεση. Η τρέχουσα πολιτική συγκυρία επιτρέπει δυστυχώς την ασάφεια και δικαιολογεί την έλλειψη κατανόησης ακόμη και βασικών εννοιών. Ασφαλώς δεν υπάρχει αντίρρηση στο να αναζητηθεί η ηθική διάσταση των ζητημάτων της παραγωγής και διανομής του πλούτου. Με μερικές ωστόσο διευκρινίσεις:

‒ Ο δίκαιος ή ο άδικος χαρακτήρας μιας πράξης κρίνεται σύμφωνα με κανόνες δίκαιης συμπεριφοράς και όχι σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανθρώπινης δράσης.

‒ Οι κανόνες με τη σειρά τους για να μπορούν να χαρακτηριστούν «δίκαιης συμπεριφοράς» πρέπει α) να είναι γενικοί και αφηρημένοι, β) βέβαιης και ίσης έναντι όλων εφαρμογής, και γ) σαφείς και προβλέψιμοι.

Το να χαρακτηρίσουμε την παραγωγή του πλούτου, το αποτέλεσμα της ανθρώπινης δράσης δηλαδή «δίκαιο» ή «άδικο» είναι τόσο σωστό όσο και το να χαρακτηρίσουμε έναν φονικό σεισμό ως «άδικο». Ο μηχανισμός της αγοράς δεν είναι ούτε δίκαιος ούτε άδικος, καθώς τα αποτελέσματά του ούτε μπορούν να προβλεφθούν ούτε μπορούν να επιδιωχθούν από κάποιους πεφωτισμένους σχεδιαστές. Επέρχονται ως συνέπειες συνθηκών και παραγόντων που δεν είναι στο σύνολό τους γνωστοί σε κανέναν.

Ας πάμε τώρα στη δεύτερη έννοια, αυτή της «δίκαιης διανομής». Συνειδητοποιώντας τη χρεοκοπία των μαρξιστικών επιχειρημάτων για κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής ο κ. Δραγασάκης επιδιώκει να υποστηρίξει την κοινωνικοποίηση των αποτελεσμάτων της παραγωγής επικαλούμενος μια μεταφυσική αρχή δικαίου. Ωστόσο, δεν ήταν οι μεταφυσικές αντιλήψεις περί μιας «δίκαιης» τάχα διανομής του πλούτου που ανέβασαν το επίπεδο του δυτικού κόσμου αλλά η «ανάλγητη» ελεύθερη αγορά που επέτρεψε και ενθάρρυνε όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία, τη δημιουργία κινήτρων στα άτομα και κατ’ επέκταση τη συσσώρευση κεφαλαίου. Εάν καταργήσεις τα κίνητρα των ατόμων για δημιουργία πολύ γρήγορα θα οδηγηθείς στη δίκαιη ισοκατανομή της φτώχειας.

Ο Ρωλς είχε επισημάνει ότι οι οικονομίες δεν κρίνονται με το πόση ισότητα ή ανισότητα παράγουν αλλά με τα αποτελέσματα που επιφέρουν στην ευημερία των λιγότερο ευνοημένων ομάδων.

Εάν κάτι τέτοιο δεν θεωρείται δίκαιο το λάθος είναι του Δημιουργού, κ. Δραγασάκη.

* Δημοσιεύθηκε στο Φιλελεύθερο στις 7 Δεκεμβρίου 2017